پروپوزال چیست و چگونه تنظیم می شود؟(قسمت دوم)

با توجه به اهمیت تنظیم پروپوزال برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری، در این مطلب سعی شده تا چگونگی تنظیم پروپوزال مرحله به مرحله شرح داده شود. در قسمت اول برخی از اصول نگارش پروپوزال شرح داده شد در ادامه به مراحل بعدی می‌پردازیم.

سؤالات تحقیق

سؤالات تحقیق به منظور روشن شدن چگونگی انجام کار نوشته می‌شود. با توجه به اهداف تحقیق، چند سؤال روشن را که در پروپوزال به دنبال پیدا کردن جواب آن هستید مطرح کنید.

فرضیه

برای تنظیم پروپوزال باید از نتیجه گیری، یک حدس و پیش فرض ارائه دهید. این فرضیه می‌تواند مبنای اولیه تحقیق تلقی شود. لازم به ذکر است نتایج به دست آمده الزامی بر تأیید تئوری یا نظریه ندارد و ممکن است در طی پژوهش فرضیه رد شود.

متغیرهای تحقیق

در هر تحقیقی متغیرهای مستقل و وابسته وجود دارد که می‌بایست از حیث نظری و عملیاتی مشخص باشند. مستندات علمی را در تعریف نظری بیان کرده و منظور خود از تحقیق را در تعریف عملیاتی بیان کنید.

-متغیرها باید به صورت عملی قابل سنجش باشند و مقیاس سنجش مشخص شود.

-بین متغیرها و مقیاس سنجش تناسب منطقی وجود داشته باشد

جامعه تحقیق و نمونه تحقیق

جامعه آماری در تحقیق مورد نظر به درستی مشخص شده و ملاک انتخاب نمونه تعیین شود. نمونه قابلیت انتخاب داشته باشد و محدود نباشد. نمونه معرف کل جامعه باشد. دلیل انتخاب نمونه شرح داده شود و روش نمونه گیری مشخص شود.

مشخص کردن روش تحقیق

در تنظیم پروپوزال روش تحقیق با توجه به متغیرها انتخاب شده و مرحله به مرحله به وضوح تشریح شود. روش تحقیق با نوع و موضوع تحقیق همخوانی داشته باشد. برای مثال چنانچه از پرسشنامه برای جمع آوری داده‌ها استفاده می‌کنید:

-پرسشنامه را با مقدمه‌ای در مورد تحقیق آغاز کرده و افراد را تشویق به همکاری کنید. رعایت حریم خصوصی فراموش نشود.

-در هر پرسش یک سؤال به روشنی مطرح شود و سؤالات متناسب با میزان تحصیلات پاسخگو باشد.

-از سؤالات جهت دار، القای نظر، تحریک کننده و نژادی پرهیز کنید.

کاربرد نتایج تحقیق

به کار بستن نتیجه تحقیقات، هدف اصلی هر کار تحقیقاتی است. در این قسمت نام سازمان‌ها و نهادهایی که از نتیجه تحقیقات بهره مند می‌شوند را به صورت پیش فرض ذکر کنید.

محدودیت‌های تحقیق

صداقت خود را با ذکر محدودیت‌ها نشان دهید. هرگونه مشکل شخصی و یا عدم همکاری سازمان‌های ذی‌ربط، عدم هماهنگی با اساتید و حتی کمبود منابع مالی می‌تواند برای تحقیقات و تنظیم پروپوزال مشکل ایجاد کند. ذکر محدودیت‌ها و چگونگی رفع محدودیت مهم است.

پیش بینی زمان لازم برای انجام تحقیق

-زمان پیش بینی شده با روش تحقیق متناسب بوده و با میزان فعالیت هماهنگ باشد.

-چارت زمانی برای هر مرحله از تحقیق ترسیم شود. تاریخ دفاع و یا تحویل گزارش نهایی پیش بینی شود.

جدول محاسبه هزینه‌های تحقیق

هزینه‌ها باید به ترتیب مراحل تحقیق تفکیک شود. از ذکر” سایر هزینه‌ها” خودداری کنید. بین هزینه‌ها و نوع تحقیق تناسب وجود داشته باشد. حتماً مبنای واحد هزینه‌ها را در بالای ستون ذکر کنید.

اصول نگارش در پروپوزال

-در تنظیم پروپوزال از جملات کوتاه بین ۳-۲ سطر استفاده کنید. جملات بسیار بلند، پیچیده بوده و نامفهوم‌تر است.

-پاراگراف‌ها حداکثر در ۱۰ سطر تنظیم شود.

-استفاده از علائم نگارشی صحیح و به صورت منطقی باشد. از نرم افزارهای ویرایش متن استفاده کنید.

-فونت و سایز مناسب را با توجه به معیار دانشگاه خود انتخاب کنید.

-از به کار بردن کلمات دارای بار احساسی خودداری کنید (متأسفانه – خوشبختانه)

– استفاده از اختصارات انگلیسی با درج زیر نویس مجاز است.

-اسامی خاص، دشوار و یا اماکن انگلیسی حتماً زیرنویس شود.

– از ذکر القاب در نگارش پروپوزال خودداری کنید.

-به کارگیری اصطلاحات انگلیسی در صورت وجود معادل فارسی مجاز نیست.

-متن عاری از اشتباهات تایپی باشد در این مورد اهمال نکنید.

– مطالب بر اساس نظم منطقی تنظیم شوند.

فهرست منابع

در این قسمت همه منابع داخلی و خارجی استفاده شده را ذکر کنید. حتی منابعی که بعد از تنظیم پروپوزال مورد استفاده قرار گیرد را باید در فهرست منابع تحقیق پایان نامه ذکر کرد.

-فهرست منابع در انتهای تحقیق نوشته می‌شود.

-تمام منابع باید دارای آدرس کتاب شناختی بوده و در متن به آن اشاره شده باشد.

-تعداد منابع باید بیش از ۳-۲ منبع باشد با توجه به موضوع از منابع کافی استفاده کنید.

– بهتر است از منابع فارسی و انگلیسی استفاده شود تا به تحقیق اعتبار بیشتری دهد.

-از تاریخ انتشار منابع کمتر از ۵ سال گذشته باشد.

توصیه: پس از تنظیم پروپوزال و قبل از ارائه، یک‌بار آن را مرور کرده و از به کارگیری موارد گفته شده مطمئن شوید. در برخی موارد، نیازی به رعایت همه این نکات وجود ندارد برای مثال در تحقیقات توصیفی شاید نیازی به فرضیه پردازی نباشد. نکات کلیدی را حتماً رعایت کنید. چکیده، فهرست مندرجات، استناددهی، ترتیب الفبایی اسامی از مواردی است که به سرعت داوری و نقد مناسب محتوا منجر می‌شود. در رساله‌های دکتری رعایت نکات کلیدی اهمیت بیشتری دارد. برخی از دانشگاه‌ها جلسه‌ای رسمی با حضور اساتید داخلی و خارجی را برای این منظور در نظر می کیرند.