چه چیز موجب یک ترجمه بد می‌شود

در ترجمه خوب یا ترجمه بد، سیاه یا سفید، وجود ندارد و این امر یکی از جذابیت‌های ترجمه است. معمولاً جنبه‌های مختلف زبان نظیر: واژگان، دستورزبان، ساختار و.. به ندرت از یک الگوی واحد پیروی می‌کنند. در این صورت چگونه می‌توان متنی را از یک زبان به زبان دیگری ترجمه کرد؟ چطور می‌توان دریافت که کدام ترجمه بهتر است؟ بدون تردید پاسخی قاطع برای این سؤالات وجود ندارد ولی یقیناً عوامل مختلفی می‌توانند بر کیفیت ترجمه تاثیرگذار باشند.

 سبک‌های متفاوت

یکی از مهم‌ترین موارد برای تعیین ترجمه بد یا خوب، سبک و استایل استفاده شده است. شاید کمی گیج کننده باشد ولی یک متن را می‌توان به سبک‌های مختلفی ترجمه کرد. انتخاب سبک مناسب  موضوعی ذهنی و کاملاً وابسته به مترجم است. نمی‌توان سبکی را از دیگری بهتر دانست. اگر معیار را دقت  قرار دهیم، می‌توان گفت که همه سبک‌های ترجمه ۱۰۰% دقیق می‌باشند. با این دیدگاه همه ترجمه‌ها می‌بایست خوب تلقی شوند. حال آنکه دیده شده مشتری از نتایج ترجمه به سبک‌های گوناگون راضی نبوده است. در واقع انتخاب سبک به نیاز مشتری بستگی دارد.

Alex Cazacu، مدیر پروژه ارشد در دارالترجمه لندن، توضیح می‌دهد:

مشتری ممکن است کار مترجم را از لحاظ سبک دوست نداشته باشد، حتی اگر ۱۰۰% دقیق و صحیح هم باشد. گاهی مشتری متن ترجمه شده را با اهداف خود متناسب نمی‌بیند و زبان نوشتاری را با زبان بازاریابی خود یکی نمی‌داند. در چنین مواقعی ترجمه لزوماً نادرست نیست، بلکه این سبک است که اشتباه انتخاب شده است.

مترجم بهتر است از نوع سبکی که مشتری انتظار دارد به خوبی آگاه شود. برای شناخت سبک مورد نیاز مشتری لازم است تا نمونه ترجمه‌های قبلی را به مترجم نشان داده و حتی بهتر است شرکت یک واژه نامه اصطلاحات استاندارد را که خودشان استفاده می‌کنند در اختیار مترجم قرار دهد. دستورالعمل‌های ویرایش مطالب مهم و نام تجاری می‌تواند صحت ترجمه را تضمین کند.

درخواست‌های غیر منطقی

در برخی از پروژه‌ها زمان نقش اساسی دارد. مشتری ممکن است درخواست ترجمه در زمانی بسیار کوتاه را داشته باشد، در حالیکه این امر ما فوق توانایی مترجم است. در برخی از مشاغل، دستورالعملی برای بودجه و زمان در نظر گرفته نشده است. در چنین مواردی موافقت مترجم با هر یک از موارد به منزله توافق در همه زمینه‌ها می‌باشد. برای مثال اگر با  زمان بسیار کم موافقت کنید به منزله توافق در بودجه و یا دستورالعمل‌ها نیز می‌باشد.

Alex Cazacu می‌گوید: گاهی اوقات سریع و خوب ممکن نیست. نمی‌توان هم سریع بود و هم خوب. در واقع کیفیت و سرعت با هم متناسب نیستند. مهم نیست چه مقدار پول خواهید گرفت باید بدانید که برخی از موارد با هم امکان پذیر نیست. عامل زمان می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر روند کار داشته باشد و ترجمه را به کاری پیچیده و بغرنج تبدیل کند.

یکی از راه‌های سریع‌تر انجام دادن پروژه ترجمه، تقسیم کار بین مترجمین متعدد است. بهتر است بدانید که این کار هم مشکلاتی را به همراه دارد. بخش‌هایی که توسط مترجمین مختلف ترجمه شده، بدون شک دارای تناقض‌هایی است. در نهایت کل کار نه تنها آر لحاظ سبک بلکه در انتخاب کلمات، دستور زبان و ساختار با هم تناقض دارند. حتی دو مترجم، یک متن خاص را مشابه یکدیگر ترجمه نخواهند کرد و این اجتناب ناپذیر است.

علاوه بر این گاهی اوقات ممکن است موضوعی در بخشی از متن معرفی شده و در بخشی دیگر ارجاع داده شود با این فرض که قبلاً در موردش توضیح داده شده و حال آنکه شاید یک مترجم در موردش چیزی نداند زیرا کل قطعه را انجام نداده است. با همه این اوصاف مشخص می‌شود که تقسیم پروژه بین چند مترجم منجر به تولید محصولی ضعیف خواهد شد.

جزئیات سطحی

به رغم تمام موارد گفته شده در قسمت‌های قبل، مواردی از ترجمه‌های بسیار اشتباه و کاملاً وحشتناک نیز وجود دارد. فرض کنید متن منبع دارای ۳۰ فصل باشد ولی متن نهایی ۲۲ فصل داشته باشد، این یک مشکل جدی است؛ و یا اینکه ترجمه پر از اشتباهات تایپی و املایی باشد، در این صورت مترجم کاری کاملاً بدون کیفیت را تحویل داده است.

گاهی جزئیات سطحی، بی ضررتر هستند و مشکل جدی را ایجاد نمی کنند. هر متن در یک رسانه خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد شاید برای استفاده در یک کتاب و یا در صفحه اصلی یک وب سایت در نظر گرفته شود و مترجم می‌بایست فرمت خاصی را رعایت کند.

یکی از مشکلات بزرگ ترجمه اینست که در ترجمه از زبانی به زبان دیگر ممکن است متن بسط پیدا کند و یا اینکه فشرده‌تر شود. برای مثال: هنگام انجام ترجمه انگلیسی به فارسی یک جمله که شامل ۱۲ کلمه طولانی در انگلیسی است ممکن است تبدیل به ۲۵ کلمه در زبان فارسی شود. در این صورت برای مترجم ممکن است مقرون به صرفه نباشد.

کیفیت پایین ترجمه

و در انتها یکی از راه‌های تشخیص ترجمه بد، انتخاب یک مترجم بد است. به تازگی مطلبی در مورد «چگونه می‌توان یک مترجم خوب شد؟» نوشتیم. چنانچه پروژه ترجمه را به کسی بسپارید که توانایی انجام کار را ندارد و یا اینکه در باب موضوع ترجمه اطلاعی ندارد، قطعاً زمان را از دست خواهید داد. بهتر است دور اندیش باشید و پروژه‌های ترجمه را به افراد و یا مؤسسات مطمئن ترجمه بسپارید. استفاده از مترجم گوگل به هیچ وجه مشکل را حل نمی‌کند و ترجمه‌ای با کیفیت پایین را ارائه خواهد داد.