نقش ترجمه در ارتباط بین جوامع

جوامع انسانی نیازمند ارتباط و تعامل با یکدیگر می‌باشند و این تعامل می‌تواند در اعتلای فرهنگ و دانش بشری تأثیرگذار باشد. ارتباط بین جوامع طیف گسترده‌ای را شامل می‌شود از جمله ارتباط اقتصادی، ارتباط سیاسی، ارتباط فرهنگی، ارتباط علمی و مواردی دیگر که هر کدام وابسته به دیگری است و نمی‌توان نقش ترجمه را در ارتباط بین جوامع نادیده گرفت.

بدیهی است که جوامع مختلف با زبان‌هایی متفاوت تکلم کنند ولی آنچه مهم است تفاوت در کلام و واژه‌ها نیست بلکه تفکری است که می‌تواند در ورای واژه‌ها و به همراه کلمات انتقال یابد. هر واژه علاوه بر معنای لغوی دارای بار احساسی به خصوصی است که باید به درستی انتقال یابد و این موضوعی است که نقش ترجمه را در روابط انسانی بسیار مهم و جدی می‌کند.

با نگاهی به تاریخ گذشته در می‌یابیم که همواره جوامع با یکدیگر ارتباط داشتند و به ندرت بتوان جامعه‌ای بدون ارتباط با دیگر جوامع را تصور کرد. این ارتباط حتی اگر به جهت سیاسی نیز امکان پذیر نباشد ولی از جهات دیگر قابل بررسی است. نقش ترجمه نزدیک کردن جوامع به لحاظ فرهنگی به یکدیگر است و نزدیکی فرهنگی می‌تواند زیربنای روابط گسترده‌تر جوامع با یکدیگر باشد.

ترجمه یکی از مهم‌ترین علل  پیشرفت و گسترش ارتباطات است. نقش ترجمه به حدی اهمیت دارد که به نظر کارشناسان، رونق علم و دانش مرهون ترجمه تخصصی است که بستر مناسبی را برای آگاهی فعالیت‌های علمی دیگر جوامع به وجود آورده است.

امروزه با توجه به اهمیت ترجمه در پیشرفت دانش و برگرداندن متون، وجود مترجمین متخصصین، تحصیل کرده و با تجربه بیش از پیش احساس می‌شود. یک مترجم می‌بایست معلومات گسترده‌ای در ارتباط با موضوع داشته باشد و برگرداندن کلمات از زبان مقصد به زبان مبدأ نمی‌تواند به تنهایی گویای تفکر پشت کلمات باشد.

نقش ترجمه سلیس و روان در دانش بشری

نظر به اهمیتی که ترجمه در پیشرفت دانش بشری دارد هر روزه به تعداد درخواست‌های ترجمه و هم چنین مترجمین تازه کار افزوده می‌شود. آنچه مهم است ترجمه روان و سلیس است که باید به متن اصلی نیز وفاداری خود را حفظ کرده است. بدیهی است با استفاده از ترجمه ماشینی و یا بدون مهارت در فنون ترجمه‌ای نمی‌توان متن روان و قابل درکی را در آثار ترجمه شده انتظار داشت.

این موضوع در ترجمه تخصصی و ترجمه دانشگاهی بیش از دیگر موارد دیده می‌شود. در واقع یکی از بزرگ‌ترین مشکلات جامعه علمی در اکثر کشورها، ترجمه شیوا در مطالب علمی است که گاه با بی‌دقتی و عدم اطلاعات مترجم، دشواری‌هایی در این زمینه ایجاد می‌شود.

نقش ترجمه در تحقیقات علمی در حدی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. شکی نیست که انگلیسی زبان غالب علم در همه دنیاست از این رو ترجمه انگلیسی به فارسی و ترجمه فارسی به انگلیسی برای جامعه ایرانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. تبادل فرهنگی و علمی وابسته به مترجمینی است که نقش مهمی در این زمینه دارند. برگردان متون علمی، نیازمند دانش ترمینولوژی است.

ترمینولوژی چیست؟

Terminology واژه‌ای انگلیسی است که به مفهوم علم مطالعه واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی می‌باشد. مبحث ترمینولوژی به ترجمه کلمات تخصصی در یک حوزه خاص ارتباط پیدا می‌کند. به این ترتیب نقش ترجمه در مواجهه با اصطلاحات تخصصی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در واقع برای مترجم متون تخصصی تسلط و احاطه به زبان مقصد کافی نیست بلکه با دانش کافی و آشنایی با اصطلاحات علمی در حوزه مورد نظر باید بتواند متن را درک کرده و متوجه موضوع تخصصی نیز بشود.

ترمینولوژی می‌تواند منجر به یک تحقیق علمی بشود که در آن محقق و مترجم، تمامی واژه‌های مرتبط با حوزه تخصصی را گرد آوری و بررسی می‌کند. شناخت ویژگی‌های تخصصی هر کلمه از نظر مفهوم و محتوا می‌تواند در انتخاب کلمه مناسب برای معادل سازی بسیار تاثیرکذار باشد.

برای مثال ترمینولوژی حقوق به منظور مجموعه‌ای از کلمات تخصصی در رشته حقوق می‌باشد و با به کار گیری کلمات عمومی در حوزه حقوقی تفاوت دارد. در متون غیر تخصصی کلمات با مفاهیم گسترده‌ای می‌توانند استفاده شوند ولی در ترمینولوژی حقوق برخی از معانی انتخاب شده و وسعت کلمات به گستردگی قبل نیست.

گاهی واژه شناسی، فرهنگ لغات علمی و یا اصطلاح شناسی را معادل با ترمینولوژی قرار می‌دهند که هیچ کدام به تنهایی در برگیرنده شاخص‌های این علم نیست. شاید بتوان اصطلاح شناسی را تا حدودی هم معنای ترمینولوژی دانست و به عنوان معادل مناسبی برای این کلمه در نظر گرفت.

نقش ترجمه و مترجم تخصصی

با توجه به تعریف ترمینولوژی، دور از ذهن نیست که برخی از محققین و پژوهشگران توانایی ترجمه تخصصی آثار نوشتاری خود را نداشته باشند. بدیهی است یک محقق می‌تواند درزمینهٔ تحقیقاتی مورد نظر اطلاعات خوبی را به دست آورده و دانش خود را در قالب یک مقاله علمی انتشار دهد. این مقاله می‌تواند مورد استفاده دیگر پژوهشگران در سراسر جهان قرار گرفته و موجب ارتقا سطح علمی جوامع شود.

اینجاست که نقش ترجمه و اهمیت ترجمه تخصصی بسیار مهم تلقی می‌شود. بدون ترجمه باارزش‌ترین تحقیقات در جامعه علمی جهانی قابل عرضه و انتشار نخواهد بود. استفاده از متخصصین مترجم می‌تواند در زمینه چاپ مقالات در ژورنال‌های بین المللی کمک کننده باشد. ترجمانو با بهره گیری از بهترین مترجمان که تحصیل کرده دانشگاه‌های معتبر می‌باشند توانایی انجام ترجمه تخصصی در همه زمینه‌های علمی را داراست.