فرایند ترجمه با روش ها و اصولی کاربردی( قسمت دوم)
در قسمت قبل دانستیم مترجم طی فرایند ترجمه هم‌زمان ترجمه ذهنی و مکانیکی را انجام می‌دهد. این کار مستلزم تجربه و دانش بالای مترجم است. گاهی در ترجمه با جملات طولانی‌تری مواجه می‌شویم که می‌تواند مترجمین تازه‌کار را با دشواری مواجه کند. در ترجمه تخصصی و ترجمه مقاله می‌بایست ساختار جمله را شناسایی کرد. در ساختار تمام جملات نهاد و گزاره وجود دارد در ادامه با ما همراه باشید.
ترجمه فارسی به انگلیسی و ترجمه انگلیسی به فارسی
با تشخیص نهاد و گزاره می‌توان پیام جمله را درک کرد. در جمله‌هایی که کلمات بیشتری دارند ترجمه به‌گونه‌ای متفاوت انجام خواهد شد. بهتر است ابتدا واژه‌های مهم را علامت‌گذاری کنیم. واژه‌های collocations یا مجموعه‌ای را نیز جداسازی کرده و اصطلاحات را تشخیص دهیم. واژه‌هایی نظیر: ” با در نظر گرفتن این واقعیت که ” و یا “بستگی داشتن به” و “جلسه تشکیل دادن” واژه‌های مجموعه‌ای می‌باشند و در مجموعه مفهوم مشخصی دارند.
پس از جداسازی و مشخص کردن کلمات می‌توانید از دیکشنری استفاده کنید. برای ترجمه کلمات ناآشنا نیازمند استفاده از چند دیکشنری دوزبانه انگلیسی به فارسی و فارسی به انگلیسی می‌باشید. معانی لغات ناآشنا را با توجه به علامت‌گذاری متن یادداشت کنید. بهتر است تمام معانی را در برگه‌ای بنویسید برای مثال:
با در نظر گرفتن این واقعیت که = in view of the fact that
آموزش ندیده، ناشی، تربیت‌نشده، کلاس نرفته، غیر ماهر = Untrained
مزایا، حقوق، پاداش‌ها، فواید = Benefits
بستگی داشتن به = to depend on
در حافظه مترجم واژه‌ها و ترجمه‌های بسیاری وجود دارد ولی در برخی از موارد ترجمه جمله با معانی قبلی ناهماهنگ شده و به نظر غیرمعمول می‌رسد. برای مثال واژه party در عبارت third party بامعنی مرسوم مهمانی هم‌خوانی ندارد و یا Russia Socialist Party به مفهوم حزب سوسیالیست روسیه است و the other party طرف دیگر معنی می‌دهد نه مهمانی دیگر.
مترجمی که با معانی متفاوتی از لغات آشناست ولی در ترجمه با مشکل مواجه می‌شود، می‌توان نتیجه گرفت که برخی از معانی با دانسته‌های قبلی مترجم تفاوت دارد. گاهی کلمات دارای معانی متفاوتی از دانسته‌های قبلی مترجم هستند. برای روشن شدن مطلب به مثال زیر توجه کنید:
برای ترجمه عبارت record loss مترجم معانی واژه record را به‌خوبی می‌داند.
record= ضبط کردن، ثبت کردن، صفحه گرامافون، صورت‌جلسه، بایگانی، یادداشت، مدرک، پیشینه، تاریخچه، سابقه و معانی دیگری است. هیچ‌کدام از این معانی در این عبارت کاربرد ندارد. در اینجا record به‌عنوان صفت به‌کاررفته است. باکمی جستجو و مراجعه به یک دیکشنری کامل در می بابیم که معنی عبارت یادشده به‌صورت دیگری است.دیکشنری فارسی به انگلیسی به تنهایی کافی نیست.
record loss= خسارت بی‌سابقه، بیشترین ضرر، سنگین‌ترین زیانی که تابه‌حال واردشده.
با ذکر چند مثال مطلب را بیشتر بررسی می‌کنیم.
Party= مهمانی (معنای مرسوم) حزب، شخص، طرف قرارداد یا معامله، طرف اختلاف، دسته هم‌فکر، جمعیت (معنای متفاوت)
Power= قدرت، نیرو (معنای مرسوم) و برق، اختیارات قانونی، کشور، حکومت، سلطنت (معنای متفاوت)
Book=کتاب (معنای مرسوم) و رزرو کردن بلیت یا جا برای قطار و سینما( معنای متفاوت)
to charge= شارژ کردن، حساب کردن (معنای مرسوم) و متهم کردن (معنای متفاوت)
right = راست، سمت راست، درست (معنای مرسوم) دفع ستم کردن، دادن حق به‌حق دار، قائم نگاه‌داشتن (معنای متفاوت)
گاهی در ترجمه کلمات آشنا و مرسومی دیده می‌شوند که با توجه به نقش خود در جمله معانی متفاوتی دارند. در برخی از عبارات نیز واژه‌هایی پرکاربرد و آشنا، با عباراتی خاص هم‌نشین شده‌اند و معانی کاملاً متفاوتی را ایجاد کرده‌اند. به مثالی در این زمینه توجه کنید:
get =به دست آوردن، کسب کردن
get on the bus= سوارشدن به اتوبوس
به این ساختار Idiom یا اصطلاح گویند که در ترجمه انگلیسی به فارسی و همچنین ترجمه فارسی به انگلیسی، بسیار دیده می‌شود. آشنایی با اصطلاحات زبانی می‌تواند به ترجمه صحیح منجر شود. مترجم تازه‌کار با نادیده گرفتن اصطلاح با دشواری مواجه خواهد شد. بدون در نظر گرفتن اصطلاحات ترجمه متون بدون معنا و بی‌ربط خواهد شد. فرض کنید برای غافلگیر کردن کسی برایش جشن تولد گرفته‌اید و می‌گویید:
Be careful not to let the cat out of the bag
معنای تحت‌اللفظی: مواظب باشید نگذارید گربه از کیسه خارج شود
این ترجمه در متن بی‌مفهوم تلقی می‌شود لذا مترجم با توجه به متن می‌تواند تشخیص دهد که با یک اصطلاح مواجه است. در این موارد بهتر است ذیکشنری فارسی به انگلیسی را کنار گذاشته و از دیکشنری انگلیسی به انگلیسی استفاده کنید و یا پیشنهاد بهتر این است که از فرهنگ اصطلاحات Dictionary of Idioms معانی اصطلاحات را به دست آورید.
ضرب‌المثل‌ها proverb نیز در فرهنگ زبانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. عدم آشنایی مترجم با ضرب‌المثل‌های رایج در زبان مقصد موجب دشواری خواهد شد. بهتر است همواره یک دیکشنری مخصوص اصطلاحات و ضرب‌المثل‌ها را در دسترس داشته باشید
دندان اسب پیش کشی رانمی شمارند =Never/don’t look a gift horse in the mouth
تا تنور داغ است نان را بچسبان = Strike while the iron is hot
که بر سنگ غلطان نروید نبات = A rolling stone gathers no moss
توجه به معانی واژه‌ها، اصطلاحات، ضرب‌المثل‌ها، واژه‌های مجموعه‌ای بسیار تأثیرگذار است ولی ترجمه بدون در نظر گرفتن سبک style متن مبدأ، موفق نخواهد شد. شیوه ادبیات رسمی و یا غیررسمی، کوچه‌بازاری، کتابی، محاوره‌ای، کنایه، خشک، طنز و قالب‌های گوناگون تعیین‌کننده صحت ترجمه است. بدون توجه به سبک نمی‌توان ترجمه موفقی را انجام داد.
دانلود رایگان مقاله از ایران پیپر
دیدگاهتان را بنویسید