۱۲ نکته و رهنمود برای مترجمین حرفه‌ای، جهت ارائهی ترجمههای باکیفیت
هیچ مترجم حرفه‌ای نمیتواند خود را بینیاز از یادگیری ابزار و روش‌های جدید برای ارائهی ترجمههای بهتر بداند. به همین دلیل است که مایلیم نکات و رهنمودهایی را برای مترجمین ارائه دهیم. چه آن دسته از مترجمینی که هنوز ترجمهی متنی که گرفتهاند را شروع نکردهاند، چه آنانی که هماینک مشغول ترجمه هستند و چه آنانی که ترجمهشان را تمام کردهاند و میخواند آن را به مشتری تحویل دهند، اگر میخواهند برای بهترین آژانسهای ترجمه کار کنند، بهتر است به این رهنمودها توجه کنند.
برای بسیاری از آژانسها یا شرکت‌هایی که ارائه‌دهنده‌ی خدمات ترجمه هستند، فرایند ترجمه برای یک مشتری شامل مراحل متعددی است که اغلب مترجمین مستقل از آن باخبر نیستند. ما متوجه مترجمینی شدهایم که زمانی را صرف آموزش در شبکه ترجمه ما کردهاند و با تمام فرایندهای موردنیاز و استانداردهای کیفیت که باید جهت تبدیل‌شدن به مترجمین مستقلِ بهتر رعایت شود، آشنا شده‌اند و رویکردشان جدیتر و حرفه‌ای‌تر از کسانی است که بدون ضابطه وارد این عرصه شده‌اند. ترجمه کردن، صرفاً تایپ کردن به زبان مقصد و یا صرفاً استفاده از یکی دو ابزار حافظهی ترجمه نیست. یک سرویس ترجمهی حرفه‌ای معمولاً هم نیازمند بازنگری (ویرایش) و هم نیازمند نمونهخوانی است. این دو مرحله، مراحلی ضروری هستند که لازم است قبل از اینکه بگوییم ترجمهای برای تحویل به مشتری آماده است، رعایت شوند.
یک خدمت حرفه‌ای ترجمه باید مراحل بررسی را مستقلاً طی کند. این امر بدان معنا است که یک مترجم نمیتواند فردی باشد که ترجمه را موردبازنگری قرار می‌دهد (ویراستار) و نمونهخوان نیز باید می‌بایست فردی ثالث باشد. انجام این کار اغلب به دلیل محدودیت‌های زمانی عملی نیست و مترجم پس از دریافت نظرات ویراستار تبدیل به نمونهخوان می‌شود؛ اما به‌هرحال مراحل بررسی کیفیت باید طی شوند؛ حال اگر شما یک مترجم مستقل باشید، این کار را چگونه انجام میدهید؟ اگر یک مترجم مستقل باشید، باید یک مرحله‌ی بررسی را قبل از تحویل ترجمه به مشتری طی کنید و هیچ‌گاه نباید بدون چک کردن ترجمهتان آن را به مشتری تحویل دهید. گاهی درخواست کردن از همکاران که وقت گران‌بهایشان را به خواندن ترجمه شما اختصاص دهند، کار پیچیدهای است. به‌هرحال آن‌ها هم سرشان شلوغ است؛ اما هیچ مترجمی نباید به‌صورت ایزوله و جدا از همکاران خود کار کند. از زمان پیدایش حافظههای ترجمه و ابزارهای مربوطه که کار ما را دقیق‌تر از قبل کردهاند، زمانه عوض‌شده است. امروزه مترجمین با فشردن یک دکمه، حجم عظیمی از اطلاعات را از طریق اینترنت در پیش خود دارند؛ بنابراین مطالعهی ترجمه قبل از تحویل و استفاده از ابزاری نظیر XBench یا QA Distiller برای پروژههای ترجمهی بزرگ الزامی است، چراکه این ابزارها فایل‌های متعددی را مدیریت می‌کنند و انسجام بین آن‌ها را حفظ می‌کنند.
نکته این است که وقتی مشتریان و حتی ما مترجمان، راجع به «ترجمه» صحبت میکنیم، منظورمان کل فرایند است، یعنی فرایندی که عموماً TEP (ترجمه-ویرایش-نمونهخوانی) نامیده می‌شود. تحویل یک ترجمه باکیفیت از مرحله‌ی آغازین ترجمه، برای پیشرفت یکنواخت سایر مراحل ضروری است.
شبکه مترجمین ترجمانو ۱۲ رهنمود برای مترجمان دارد که رعایت این نکات میتواند به افراد حرفه‌ای در زمینه‌ی ترجمه کمک کند تا خدمات ترجمهی باکیفیتی را ارائه دهند و به‌این‌ترتیب بتوانند مراحل ناکارآمد و زمانبَر را کاهش دهند. با ما همراه باشید تا در ادامه ۱۲ نکته را برای انجام ترجمه بهتر، به شما معرفی کنیم.
رهنمودهایی برای مترجمین حرفه‌ای (مترجمینی که با دارالترجمه‌ها و شرکت‌های بزرگ کار می‌کنند)
- قبل از شروع ترجمه، حتماً تمام متونی که قرار است ترجمه شوند را مطالعه کنید. دستورالعملهایی که برایتان آشکار می‌شوند را درک کنید: آن‌ها روشی را که بر اساس آن ترجمه باید انجام گیرد را نشانتان می‌دهند. مطمئن شوید تمام فایلها و متونی که مشتریان لازم دارند به دستتان رسیدهاند.
- اطمینان حاصل کنید که با موضوع و سبک زبان متن موردنظر راحت هستید و این موضوع را با مدیر پروژه ترجمه در میان بگذارید. اگر صرفاً به خاطر گسترش کسب‌وکارتان وارد حوزههایی از ترجمه شوید که در آن‌ها تخصص و مهارت ندارید، زمان زیادی را باید صرف تسلط بر واژگان و اصطلاحات تخصصی آن رشته کنید. این کار هیچ اشکالی ندارد، اما متوجه باشید که در این حالت بررسی کیفیت و بازنگری توسط خودتان، مهم‌تر نیز می‌شود. متأسفانه موضوعاتی هستند که شما صلاحیت ترجمه آن‌ها را ندارید. هیچ اشکالی ندارد. مترجمان حرفه‌ای در چند رشتهی معدود مهارت و تخصص ترجمه دارند و با گذر زمان آن‌قدر ترجمهشان خوب و ماهرانه می‌شود که به‌ندرت خارج از حیطهی مهارت و توانایی خودشان متنی برای ترجمه متقبل می‌شوند.
- اطمینان حاصل کنید که با فرمت فایل آشنا هستید. اگر برای یک شرکت ترجمه کار می‌کنید، این فایلها احتمالاً در فرمت سازگار با ترجمه و به همراه یک حافظهی ترجمه میآیند. ابزار CAT که مشتری برای شما تعیین کرده را تغییر ندهید. برای مدیران پروژهی ترجمه، هیچ احساسی بدتر از این نیست که فایلی را دریافت کنند که مجبور باشند به دلیل فرمت بد، روی محتوای آن دوبارهکاری کنند. شاید شما با استفاده از ابزاری که سازگاری کاملی با فرمتهای مختلف دارد، در هزینههایتان صرفهجویی کنید، اما اگر این کار را خودتان متقبل شده باشید و فرمت اصلی نیز فرمت بسیار سنگینی باشد، احتمالاً وقت مدیر پروژه را هدر خواهید داد و رابطه‌ی خود با وی را خراب خواهید کرد. چراکه آن‌ها مجبورند کل فایل را بازسازی نمایند و فارغ از کیفیت ترجمهی شما، زمانی که صرف این کار می‌کنند قابل بازیابی نیست. نتیجه این امر این است که شما ممکن است یک مشتری را از دست بدهید.
- از هر مطلب رفرنس یا مرجع، رهنمودهای مرتبط با سبک، واژه‌نامه و پایگاه داده‌ی اصطلاحات، استفاده کنید. هیچ‌گاه واژهنامهای که به همراه متن برایتان ارسال‌شده است را نادیده نگیرید. اگر مشتری پایگاه داده‌ای تهیه‌کرده است، از آن استفاده کنید. اگر یک فایل سادهی اکسل است، به تمام ابزاری که میتوانند این فرمت را به ابزار CAT تبدیل کنند آشنا هستید و cvs میتواند ظرف چند ثانیه یک فایل واژه‌نامه برایتان بسازد. لازم است ازنظر اصطلاحات و سبک، با کار قبلی خود هم‌خوانی داشته باشید. شما احتمالاً نخستین مترجمی نیستید که در یک فرایند نشر مشارکت دارد. مشتریانی که صرفاً یک‌بار سفارش ترجمه دهند کم هستند و اگر میخواهید در کسب‌وکار ترجمه موفق باشید، لازم است مشتریانی را که به‌طور منظم سفارش ترجمه می‌دهند و دست‌به‌جیب هستند، به خود جلب کنید زیرا این امر به معنای برخورداری از درآمد پیاپی از طریق ترجمه است. شاید نخستین باری باشد که یک فایل یا فایلهایی را ترجمه می‌کنید. شاید نخستین باری باشد که برای یک مشتری خاص ترجمه می‌کنید، اما آن‌ها احتمالاً قبلاً بارها سفارش ترجمه دادهاند و انتظار انسجام در سبک و معادل اصطلاحات تخصصی رادارند.
- اگر با حافظه ترجمه یا واژه‌نامه مشکلی دارید، فوراً با مدیر پروژه ترجمه تماس بگیرید. مترجمین قبلی ممکن است از آن‌ها پیروی نکرده باشند یا شاید اوضاع بر وفق مرادشان نبوده است. اگر در کیفیت مطالبی که در اختیار شما قرارگرفته است ایرادی مشاهده می‌کنید، یا نمی‌دانید چطور از حافظه ترجمه یا واژه‌نامه پیروی کنید، با مدیر پروژه ترجمه تماس بگیرید و اجازه دهید اگر مشکلی در منبع/سورس وجود دارد، آن‌ها در جریان باشند. اگر به دلیل محدودیت‌های زمانی این کار امکان‌پذیر نیست، ازآنچه قبلاً انجام‌شده است پیروی نمایید، حتی اگر سبک شخصی شما و اولویتهای شخصی شما متفاوت باشند. درصورتی‌که مسائلی در خصوص اصطلاحات مشاهده می‌کنید، در یک فایل جداگانه آن‌ها را یادداشت کنید و در خصوصشان نظرات خود را بنویسید. شاید وقتی‌که ترجمه را تمام کردید، حس مرور دوباره و پیدا کردن خطاها را نداشته باشید. اجازه دهید مدیر پروژه ترجمه ازآنچه رخ‌داده است مطلع باشد. به یاد داشته باشید که بازخوردها را همیشه موردتوجه قرار دهید چراکه موجب ارتقای کیفیت و بهبود ترجمهتان می‌شود. شاید در مقابل چشمان مدیر پروژه ترجمهی خود، نمراتی دریافت کنید و به یک مترجم جدی که به کیفیت ترجمه اهمیت زیادی می‌دهد، مشهور شوید.
- اگر با مشکلی در متن یا فرمت متن یا تعداد واژگان یا زمان تحویل روبه‌رو شدید، با مدیر پروژه ترجمه خودتان یا مشتری خود تماس بگیرید.
- رفرنسهای مرتبط با سوژهی متنی که قرار است ترجمه کنید را در اینترنت پیدا کنید. اگر قرار است متنی فنّی راجع به دوچرخه ترجمه کنید، وب‌سایت برند دوچرخه را به زبان خودتان پیدا کنید. رقبای سازنده‌ی هر کالایی، اغلب منابع اصطلاحاتی و سبک خوبی بشمار می‌روند. اگر مشغول ترجمه متنی در خصوص تجهیزات پزشکی هستید، لازم است مطالب مرتبطی را در وب‌سایت‌های مرتبط پیدا کنید. قبل از اینکه ترجمهتان را شروع کنید، موارد فوق را انجام دهید. رعایت این موارد، «کار زمینهای» نامیده می‌شود. این کار در کوتاه‌مدت و در بلندمدت مفید واقع می‌شود. این کار شبیه بررسی رفرنس (رفرنس چک) هست. آیا کاری را متقبل می‌شوید که اطلاعی راجع به آن ندارید؟ آیا در زندگی واقعی باکسی که نمیشناسید و بدون اینکه بررسی کنید که وی چه کسی است، ملاقات می‌کنید؟ آیا شرکت‌ها در خصوص مترجمان مستقل و کارکنانی که قرار است استخدام کنند، رفرنس چک انجام می‌دهند؟ و مهم‌تر اینکه به یک محقق در موضوعاتی که در آن‌ها در مقام یک مترجم مستقل تخصص دارید، تبدیل شوید. خودتان را برای روزی آماده کنید که ارتباط با اینترنت قطع‌شده است و به منابع آنلاین اطلاعات دسترسی ندارید؛ اما همچنان زمان برای تحویل ترجمهتان دارید.
- وقتی‌که ترجمهتان را تمام کردید، بررسی‌کننده‌ی املای واژگان را اجرا کنید و هرگونه خطای املایی یا تایپی را اصلاح نمایید. اکنون وقت آن فرارسیده که به ویراستار خود تبدیل شوید و کل متن ترجمه را بخوانید و آن را با متن اصلی مطابقت دهید. بعدازاین کار، مجدداً اما این بار بدون رجوع به متن اصلی، ترجمهتان را از اول تا آخر بخوانید مطمئن شوید که مشکلی ندارد. خوانندگان به متن مبدأ شما دسترسی ندارند و رک و راست اگر بخواهیم بگوییم، آن‌ها به متنی که ترجمه‌شده است و اینکه چگونه ترجمه‌شده است اهمیتی نمیدهند. آن‌ها تمایل دارند متنی روان به زبان خودشان بخوانند و مترجم نقش پل را بین زبان مبدأ و زبان مقصد ایفا میکند. ترجمهی شما باید جوری خوانده شود که انگار در زبان مقصد نگارش شده است؛ عاری از ترجمههای تحت‌الحفظی و عبارات پیچیده و ثقیل که مستقیماً به زبان مقصد برگردانده شده‌اند و ترجمه باید بدون خطا باشد.
- ترجمه خود را با متن مبدأ انطباق دهید تا مطمئن شوید که هیچ قسمتی از متن اصلی جا نیفتاده باشد. اکثر ابزار CAT شامل امکانات استاندارد QA، درون نرمافزار خود میباشند. هر ابزار امکانات مختلفی دارد، اما همگی آن‌ها در شناسایی بخش‌های جاافتادهی مختلفی که بدون ترجمه رهاشده‌اند، حتی اعداد جاافتاده یا اشتباه، مفید واقع می‌شوند. اگر ابزار CAT شما فقط فرایندهای بررسی پایه را داشته باشید یا شما بخواهید ترجمهتان عمیق‌تر چک شود، توصیه من این است که از XBench استفاده کنید. شما حتی میتوانید حافظههای ترجمه را بارگذاری کنید و انسجام آن‌ها را، فرمتبندی و یک‌دستی در میان فایلها را و قسمتهای جاافتاده را بررسی کنید؛ هم‌چنین ترجمههای مشکوک را نیز بررسی کنید، یعنی جاهایی که قسمتهای مختلف از متن مبدأ، ترجمهی مشابهی ارائه کردهاند، یا برعکس، جاهایی که یک فایل مبدأ چند ترجمه تولید کرده است. مشتری شما حتماً قدر این کار شما را میداند.
- تحت‌الحفظی ترجمه نکنید. سفارشدهندگان ترجمه و خوانندگان آن، هیچ‌گاه ترجمههایی که کلمه به کلمه از زبان مبدأ ترجمهشدهاند را نمیپسندند. این نوع ترجمه قابل‌قبول نیست. غیر از متون فنّی، در بقیه متون عبارات و پیچ‌وخم‌های جملات به‌ندرت به‌صورت تحت‌الحفظی از یک زبان به زبان دیگر برگردانده می‌شوند. مطالب فنی شامل متون داروشناسی، مهندسی، ترجمههایی از متون مربوط به خودرو، متون پزشکی، نرمافزار، حق ثبت اختراع و غیره. در ترجمههای حقوقی، دقت و صحت از زیبایی مهم‌تر است. مثال‌ها و رفرنسهای زیادی ممکن است برای نویسندهی متن مبدأ بسیار مرتبط و روشن باشند، اما برای مخاطب متن مقصد این‌گونه نباشد. چند سال قبل، وقتی‌که نخستوزیر بریتانیا اعلام کرد قصد دارد به ژاپن سفر کند و خود را آماده میکند تا در خطمشیهای سیاسی خود تا «آخرِ همه‌چیز» (نام یک فیلم) برود، مترجمان ژاپنی را هاج و واج کرد. این فیلم در ژاپن اکران نشده بود. مترجمان وب‌سایت، هر نوع کتاب و نشریات پژوهشی، اخبار و کلیپهای خبری، CV ها، همگی لازم است زیبایی و روانی بیان را رعایت کنند که فقط با یک «رویکرد خنثی در قبال ترجمه» حاصل می‌شود. لازم است از کارتان فاصله بگیرید و ازنقطه‌نظر انتقادی آن را ویرایش و نمونهخوانی کنید. لازم است همیشه به نحوی به ترجمهتان نگاه کنید که گویی محصول نهایی تهیه‌شده است. شما یک خدمات ترجمهی حرفه‌ای ارائه میدهید و هر یک از مشتریانتان منحصربه‌فرد هستند. روی ویراستاران و نمونهخوانان جهت رفع نواقص و اشتباهات کارتان اتکا نکنید. هیچ‌کس تمایلی به تصحیح بیدقتی افراد دیگر ندارد.
- املاسنج خود را دوباره اجرا کنید. اگر مشکلی وجود نداشته باشد، چند دقیقه کارش به طول میانجامد. ممکن است در طول بازنگری که انجام دادهاید، بازهم یکی دو مورد اشتباه تایپی یا املایی جامانده باشد که کیفیت کار و مراحلی که تاکنون طی کردهاید را خراب میکند.
- توجه داشته باشید که به همراه فایل ترجمهی خود، تمام یادداشتها و نظرات خود را که در مورد ترجمهتان نوشتهاید، برای مشتری یا برای ویراستاران خود بفرستید. اگر قسمت توضیحات ایمیل خالی باشد و صرفاً به امضا اکتفا کرده باشید یا صرفاً نوشته باشید که «لطفاً فایل‌های الصاقی را پیدا کنید»، بیان‌گر تعامل کم شما با مشتریتان است. شاید این احساس در مشتری ایجاد شود که فردی که دو خط توضیح زمان تحویل پروژه ننوشته است، شاید زمان کافی برای کنترل کیفیت ترجمهاش هم نداشته است. از مدیر پروژه ترجمه تشکر کنید و چشمانتظارِ متن بعدی باشید. اگر در حال حاضر مسائلی وجود ندارد که بخواهید راجعش حرف بزنید، یعنی کارها به‌راحتی و بدون مشکل به‌پیش می‌روند. شاید حافظه ترجمه بسیار خوب بوده است یا در غیاب آن، خیلی احساس راحتی کردهاید و در انجام کار ترجمه درزمینه‌ی تخصص خودتان لذت بردهاید.
اگر در فرایند ترجمه با مشکلات و مسائلی مواجه شدید، بهتر است در یک فایل جداگانه ثبت شوند و هنگام تحویل ترجمه، الصاق شود. این موضوع را با مدیر پروژه ترجمهتان در میان بگذارید تا به آن رسیدگی کند. شاید دلیلی وجود داشته است که شما یک ترجمه خاص یا اصطلاح خاص را انتخاب کردهاید یا مجبور بودهاید از اصطلاحات یا واژگان خاصی منحرف‌شده‌اید. بااین‌حال، اگر این موارد را پیشاپیش اعلام نکنید، ممکن است ویراستاران فرض را بر خطا بگذارند و این موجب اتلاف وقت هر دو طرف خواهد شد و ویراستاران و ارزیابها ترجمهها و اصطلاحات غیرمنتظرهای را پیدا می‌کنند که توضیحی در قبال آن‌ها نیز داده نشده است و مجموعهای از سؤال و جواب‌ها را با خود به همراه خواهد داشت.
دانلود رایگان مقاله
دیدگاهتان را بنویسید